Przemoc domowa jest złożonym i wielowymiarowym problemem, który dotyka milionów osób na całym świecie. Amerykańska psycholog Leonora E. Walker, badając kobiety doświadczające przemocy domowej, zidentyfikowała cykl przemocy składający się z trzech głównych faz: narastania napięcia, gwałtownej przemocy i skruchy. W tym artykule szczegółowo omówimy każdą z tych faz.
Faza 1: Narastanie Napięcia
Faza narastania napięcia jest pierwszym etapem w cyklu przemocy. Jest to czas, w którym agresor zaczyna wykazywać coraz więcej znaków frustracji i niezadowolenia, co stopniowo prowadzi do zwiększenia napięcia w związku.
Na początku, agresor może wyrażać swoje niezadowolenie na różne sposoby, na przykład przez krytykę, wyolbrzymianie drobnych błędów, zazdrość lub kontrolę nad partnerką. W tej fazie, ofiara często próbuje unikać konfliktów i niepokoju, próbując zaspokoić agresora lub unikać sytuacji, które mogą go denerwować.
Wraz z upływem czasu, napięcie między partnerami narasta. Agresor może zacząć stosować subtelne formy przemocy psychicznej, takie jak groźby, manipulacje czy poniżanie. Ofiara często zaczyna czuć strach i niepokój, przewidując nadchodzącą przemoc.
Napięcie wzrasta do momentu, w którym agresor traci kontrolę nad swoim zachowaniem. Ten moment, często określany jako “moment wybuchu”, oznacza przejście do następnej fazy – fazy gwałtownej przemocy. Warto zauważyć, że czas trwania fazy narastania napięcia może być różny – od kilku dni do kilku miesięcy – i zależy od indywidualnych okoliczności każdego związku.
W fazie narastania napięcia, ofiara często czuje się zagubiona, niespokojna i pełna strachu. Stara się złagodzić sytuację, jednak jej wysiłki często są nieskuteczne, co tylko zwiększa jej poczucie bezradności i utkwienia w toksycznym związku.
Faza 2: Gwałtowna Przemoc
Faza gwałtownej przemocy jest drugim etapem w cyklu przemocy, następującym po fazie narastania napięcia. Jest to moment, w którym fizyczne, seksualne lub emocjonalne znęcanie się staje się jawnie brutalne i destrukcyjne.
Podczas tej fazy, agresor traci kontrolę nad swoim zachowaniem i dopuszcza się różnych form przemocy wobec swojej partnerki. Może to obejmować uderzenia, kopnięcia, pchnięcia, szarpanie, gwałt, a także formy przemocy psychicznej, takie jak krzyki, groźby, upokarzanie, czy izolowanie ofiary od rodziny i przyjaciół.
Zachowanie agresora jest często impulsywne i nieprzewidywalne, co zwiększa strach i poczucie niebezpieczeństwa u ofiary. Agresor może również zastosować taktykę zastraszenia, wymuszając posłuszeństwo i kontrolę nad swoją partnerką.
Dla ofiary, faza gwałtownej przemocy jest okresem ogromnego strachu, bólu i cierpienia. Często czuje się ona bezradna, zdominowana i uwięziona w toksycznym związku. Może doświadczać różnych reakcji na traumę, takich jak lęk, depresja, skrajne stresy, a nawet objawy zespołu stresu pourazowego.
Warto zauważyć, że faza gwałtownej przemocy może mieć różną długość – od kilku minut do kilku dni – w zależności od indywidualnych okoliczności związku. Często kończy się ona, gdy agresor czuje, że odzyskał kontrolę nad sytuacją, co prowadzi do następnej fazy – fazy skruchy.
Faza 3: Skrucha
Faza skruchy, zwana również fazą “pokuty”, to trzeci etap w cyklu przemocy. Po fazie gwałtownej przemocy, agresor zazwyczaj odczuwa skruchę za swoje działania. Jest to czas, kiedy agresor przejawia żal, przeprasza ofiarę i obiecuje poprawę.
Podczas tej fazy, agresor często stara się zadośćuczynić za swoje wcześniejsze działania. Może to obejmować gesty miłości, prezenty, słodkie słowa, obietnice zmiany, a nawet samookaleczenie lub groźby samobójcze, które mają na celu wywołać litość u ofiary. Agresor może także obiecywać, że nigdy więcej nie dopuści do przemocy i że zrobi wszystko, aby naprawić zniszczone relacje.
Dla ofiary, faza skruchy może być równie trudna do zrozumienia i zaakceptowania jak faza gwałtownej przemocy. Wiele ofiar ma nadzieję na poprawę sytuacji i wierzy w obietnice agresora, co często utrudnia podjęcie decyzji o opuszczeniu toksycznego związku. Ofiara może czuć się winna, myśląc, że przemoc była jej wina, lub może żywić nadzieję, że agresor rzeczywiście się zmieni.
Mimo, że faza skruchy wydaje się być “bezpieczna”, jest ona jednak częścią cyklu przemocy. Stanowi ona manipulacyjną taktykę agresora, mającą na celu utrzymanie ofiary w związku i przygotowanie gruntu do kolejnej fazy – fazy spokoju, zwaną również “miesiącem miodowym”.
Faza 4: Faza Napięcia
Faza spokoju, znana również jako “miesiąc miodowy”, to ostatni etap w cyklu przemocy. Jest to czas, kiedy agresor jest na ogół miły, troskliwy i spokojny. Może być bardzo czuły, miłujący i uwzględniający potrzeby partnerki.
Agresor w tym okresie stara się utrzymać pozory szczęśliwego, zdrowego związku. Może okazywać dużo miłości, dawać prezenty, obiecywać, że już nigdy nie będzie przemocowy, i że zasługuje na kolejną szansę. Może też twierdzić, że jego wcześniejsze wybryki były tylko wynikiem stresu, problemów osobistych, a nawet starać się zrzucić winę na ofiarę.
Dla ofiary, faza spokoju może być czasem ulgi, spokoju, a nawet nadziei. Często wierzy ona, że agresor się zmienił, i że przemoc nie powtórzy się. Ta faza może trwać od kilku tygodni do kilku miesięcy, ale niestety zwykle kończy się powrotem do fazy narastania napięcia, co oznacza, że cykl przemocy zaczyna się od nowa.
Ważne jest, aby zrozumieć, że ta faza to również część cyklu przemocy, a jej celem jest utrzymanie ofiary w toksycznym związku. Faza spokoju jest często myląca dla ofiary, która może zacząć wierzyć, że agresor rzeczywiście się zmienił, zapominając o wcześniejszych incydentach przemocowych. Jednak bez odpowiedniego wsparcia i terapii, agresor prawdopodobnie powróci do przemocowych zachowań, rozpoczynając cykl przemocy od nowa.
Jak wydostać się z toksycznej relacji?
Wydostanie się z toksycznego związku wymaga najpierw uznania, że jest się w sytuacji przemocowej. Następnie, ważne jest poszukanie wsparcia, na przykład od przyjaciół, rodziny, profesjonalistów czy organizacji pomagających ofiarom przemocy. Stworzenie planu bezpieczeństwa i zdobycie informacji o swoich prawach to kolejne kroki, które mogą pomóc w tej sytuacji. Po opuszczeniu takiego związku, wsparcie terapeutyczne oraz pomoc w odbudowie życia mogą okazać się kluczowe. Pamiętaj, że każdy ma prawo do życia wolnego od przemocy i nikt nie jest odpowiedzialny za agresywne zachowanie innej osoby.
Cykl przemocy według Leonory E. Walker jest potężnym narzędziem do zrozumienia dynamiki przemocy domowej. Każda faza cyklu ma swoje unikalne cechy i wyzwania. Zrozumienie tych faz może pomóc ofiarom, profesjonalistom i społeczności w identyfikacji, interwencji i zapobieganiu przemocy domowej. Pamiętaj, że pomoc jest dostępna i nikt nie zasługuje na bycie ofiarą przemocy.
