Przyprawy stanowią ten element potrawy, który potrafi całkowicie odmienić jej aromat, smak, a także kolorystykę. Dobrze dobrane przyprawy sprawiają, że potrawa nie tylko dobrze smakuje, ale także pachnie.
Definicja przypraw
Jedna z definicji przypraw mówi o tym, że przyprawy to dodatki, zwykle pochodzenia roślinnego, które są używane podczas przyrządzania potraw i napojów, by poprawić ich i smak i dodać aromatycznego zapachu.
Zastosowanie przypraw
Zazwyczaj przyprawy dodawane są w takich ilościach, które nie wpływają w istotny sposób na walory odżywcze potraw. Tzw. “szczypta” zwykle jest na tyle aromatyczna i intensywna w smaku, że jej niewielka ilość używana podczas przygotowania jedzenia – nie posiada znaczącej wartości odżywczej, nie wpływa na kaloryczność potrawy. Natomiast przyprawy bardzo często wpływają na trawienie pożywienia, pobudzając metabolizm. Ma to duże znaczenie szczególnie w przypadku osób z osłabionym metabolizmem czy potraw, których trawienie jest bardzo obciążające dla układu pokarmowego. Niektóre z przypraw posiadają właściwości lecznicze. Dawniej przypisywano przyprawom nawet właściwości magiczne.
Przypraw używa się nie tylko w kuchni. Przyprawy znajdują również zastosowanie w przemyśle spożywczym – do konserwowania pożywienia: ryb, mięsa, owoców, warzyw, grzybów, z użyciem przypraw produkuje się wędliny, słodycze, likiery. Przyprawy mają również zastosowanie przy produkcji lekarstw, kosmetyków i perfum.
Właściwości przypraw zależą od rozmaitych składników, takich jak np. olejki lotne, gorycz, tłuszcze, alkaloidy, barwniki. To od tych tych wszystkich substancji zawartych w przyprawach zależą ich smak, aromat i barwa.
Przyprawy w kuchni
Sztuka kulinarna opiera się na umiejętności osiągnięcia przyjemnych doznań dla wielu zmysłów: smaku, węchu, ale też i wzroku.
Kuchnie świata mogą wręcz zaskakiwać swoją różnorodnością. Na kuchnię danego regionu miały wpływ położenie geograficzne, także kultura, religia, historia. Ogromny wpływ miała dostępność składników, na co składał się klimat. Obecnie ze względu na powszechny dostęp do informacji i swobodny przepływ towarów, kuchnie świata mieszają się i wzajemnie inspirują. Jest to szczególnie dostrzegalne w bogatszych rejonach świata, gdzie nie ma problemu ze zdobyciem produktów, które w danym miejscu nie występują, a ich cena sprawia, że ich zakup nie stanowi finansowej bariery. Wciąż duży wpływ na kuchnię regionalną niektórych grup społecznych ma tradycja, przekonania czy wierzenia.
Umiejętność gotowania jest często postrzegana jako wiedza tajemna, m.in. ze względu na szeroki wachlarz możliwych do wykorzystania przypraw, których szczypta użyta podczas przygotowania dania wpływa na walory smakowe i zapachowe dania. Umiejętne wykorzystanie przypraw może zdecydowanie odmienić naszą kuchnię. Znaczenie ma typ przyprawy (mielone, ziarna, suszone lub świeże liście, owoce, kora), sposób (starte w moździerzu lub na tarce, rozkruszone w dłoniach, zmielone w młynku, w całości) i moment jej dodania (na początku, w czasie gotowania czy na końcu) itd. Warto zgłębić tę wiedzę i rozwinąć swoje umiejętności kulinarne – szczególnie poprzez eksperymenty kulinarne. To praktyka sprawia, że z czasem dowiadujemy się, jakie są dokładne proporcje, a próbując potrawę w czasie jej przygotowania, jesteśmy w stanie stwierdzić, co podniosłoby jej walory smakowe, jakiego smaku w niej brakuje lub jaki aromat podkreśliłby jej charakter.
Stosowanie przypraw potrafi odmienić smak potraw, które są oparte na niewielkiej ilości składników podstawowych. Niewielkim kosztem można całkowicie odmienić charakter dania, przekąski, napoju czy zwykłej wody. Przyprawy nadają się do spożywania w praktycznie każdej diecie, w tym w diecie ketogenicznej czy śródziemnomorskiej. W zależności od zastosowanych przypraw, potrawa potrafi być słodka, pikantna, mocno aromatyczna, rozgrzewająca, orzeźwiająca, itd. Przykładem może być tutaj herbata, którą można podać bez dodatku przypraw, ale z odrobiną mięty całkowicie zmienia swój charakter i jest doskonałym napojem na letnie upały, natomiast z dodatkiem goździków, imbiru, cynamonu smakuje całkiem inaczej, doskonale sprawdzając się podczas zimowych dni.
Podział, rodzaje przypraw
Przyprawy możemy podzielić ze względu na pochodzenie:
- naturalne,
- syntetyczne.
Przyprawy naturalne możemy podzielić na:
- roślinne,
- zwierzęce,
- mineralne.
Natomiast przyprawy roślinne, które przeważają szczególnie w naszej kuchni można podzielić na przyprawy:
- ziołowe,
- korzenne,
- warzywne.
Wyróżniamy również inny rodzaj znanych i bardzo popularnych dodatków do żywności, które można zaliczyć do grupy przypraw jako składników żywności, które zmieniają charakter potrawy. Nie są one jednak zupełnie obojętne dla zdrowia, a niektóre z nich posiadają także wysoką kaloryczność lub w nadmiarze mogą bardzo negatywnie wpływać na organizm. Są to m.in.:
- sól,
- cukier,
- sos sojowy,
- ketchup,
- majonez,
- musztarda,
- słodziki,
- olejki spożywcze.
Do przypraw można zaliczyć również:
- ocet (winny, balsamiczny, jabłkowy),
- miód,
- bakalie (orzechy, rodzynki, skórki owoców itd.),
